Warszawa, 22.01.2019 r.
Notatka ze spotkania
W dniu 15.01.2019 r. w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, (w sali im. Władysława Bartoszewskiego) przy ul. Długiej 23/25 w Warszawie odbyła się debata na temat „Przeciwdziałania lobbingowi i dyskryminacji w służbach mundurowych”.
Zaproszonymi uczestnikami spotkania byli przedstawiciele formacji mundurowych.
Gości przywitał Rzecznik Praw Obywatelskich, Pan Adam Bodnar, który podkreślił, że wolą ustawodawcy, RPO został wyznaczony niezależnym organem do spraw realizacji zasady równego traktowania i niedyskryminacji, jako jednej z podstawowych wartości konstytucyjnych. W tym obszarze, zadania Rzecznika koncentrują się na analizowaniu, monitorowaniu i wspieraniu równego traktowania wszystkich osób, prowadzeniu niezależnych badań dotyczących dyskryminacji, opracowywaniu i wydawaniu niezależnych sprawozdań, a także wydawaniu zaleceń odnośnie problemów związanych z dyskryminacją.
Następnie prowadzenie debaty przejął pan Tomasz Oklejak – Naczelnik Wydziału ds. Żołnierzy i Funkcjonariuszy Biura RPO, który podkreślił, że mając na względzie specyfikę służb mundurowych, oraz to, iż wszystkie, zarówno policyjne, jak i wojskowe, są instytucjami hierarchicznymi, hermetycznymi, o silnych strukturach pionowego podporządkowania – RPO wnikliwie obserwuje, czy przestrzegane są tam wolności i prawa obywatelskie. Realia służby stwarzają potencjalne zagrożenie naruszania, a nawet łamania wolności i praw. Do ograniczenia takich zachowań w przyszłości może przyczynić się bieżąca analiza spraw połączona z praktycznym szkoleniem zainteresowanych.
Problematyka mobbingu oraz dyskryminacji w służbach mundurowych, tzn. w Siłach Zbrojnych RP, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu (obecnie SOP), Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Służby Celnej (aktualnie Służby Celno-Skarbowej, formacji wyodrębnionej w strukturach Krajowej Administracji Skarbowej), Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Straży Granicznej oraz Służby Więziennej jest od wielu lat przedmiotem analizy i odpowiednich działań RPO.
Na bazie nadesłanych przez służby mundurowe informacji powstał Raport „Przeciwdziałanie mobbingowi i dyskryminacji w służbach mundurowych” – Analiza i Zalecenia. Dotyczył on również naruszania zasad równego traktowania ze względu na płeć. Z uwagi na podporządkowanie służbowe, funkcjonariusze są w większym stopniu, niż pracownicy cywilni, narażeni na niewłaściwe traktowanie ze strony przełożonych. Granica między rozkazem, a mobbingiem czy dyskryminacją bywa nieostra.
Podkreślił, że w większości pragmatyk służbowych nie istnieją normy prawne, dotyczące przeciwdziałania zjawiskom mobbingu, czy dyskryminacji, jak to ma miejsce wobec pracowników objętych Kodeksem pracy. Droga sądowa w sprawach mobbingu w służbach, jest możliwa, jednak tylko na zasadach ogólnych w sprawach o ochronę dóbr osobistych.
Dlatego powołanie i wyszkolenie kompetentnych osób do oceny tego rodzaju zdarzeń jest szczególnie istotne z punktu widzenia administracyjnego charakteru stosunku służbowego oraz pozostaje w interesie samej służby.
W pierwszej części debaty omówiono wewnętrzne procedury antymobbingowe i antydyskryminacyjne w służbach mundurowych. Poruszono zagadnienia: Usytuowania i składu organu rozpatrującego skargi w strukturze organizacji, praw i obowiązków organu oraz uczestników postępowania, ochrony przed odwetem i odwrócony ciężar dowodowy, ochrony przed pomówieniem, obowiązku zachowania drogi służbowej w sprawach osobowych. Rozważano, czy realne jest stworzenie uniwersalnej procedury uwzględniającej specyfikę każdej grupy zawodowej?
Do dyskusji pan Tomasz Oklejak zaprosił: dr Adrianę Bartnik z WAiNS PW, mł. insp. Krzysztofa Łaszkiewicza, Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji, mł. insp. Włodzimierza Sokołowskiego, Pełnomocnika Komendanta Wojewódzkiego Policji w Łodzi ds. Ochrony Praw Człowieka oraz dr Marcina Czechowskiego.
W drugim panelu omówiono profilaktykę w zakresie przeciwdziałania zjawisku mobbingu i dyskryminacji w Polsce i innych krajach. Dobre praktyki. Poruszono zagadnienia: Jak i kogo szkolić z problematyki dyskryminacji i mobbingu. Monitoringu i współpracy z organizacjami pozarządowymi. Sprawozdawczości z uwzględnieniem perspektywy płci oraz dobre praktyki przeciwdziałania dyskryminacji i lobbingowi w innych krajach.
Moderatorką panelu była pani Sylwia Spurek, zastępczyni RPO, a panelistami: insp. w st. spocz. dr Kornelia Oblińska, była Dyrektor Gabinetu KGP, Kmdr rez. Bożena Szubińska, była pełnomocnik ds. Wojskowej Służby Kobiet oraz mec. Anna Mazurczak z Polskiego Towarzystwa Antydyskryminacyjnego.
Szczegółowe wnioski i zalecenia RPO zawarte w „Raporcie” spotkały się aprobatą ok. 80 uczestników spotkania – przedstawicieli służb mundurowych.
Sporządziła: Ewa Grzegorczyk
Więcej (w tym relacja wideo) TUTAJ
