INFORMACJA PRAWNA
Raz jeszcze o ostatecznych i prawomocnych decyzjach Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
wydanych w trybie art. 8a policyjnej ustawy emerytalnej wyłączających wobec wnioskodawców art. 15c, art. 22a lub art. 24a tej ustawy,
a także o prawomocnych wyrokach sądowych przywracających odwołującym się świadczenia emerytalne.
Problematykę prawomocności decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wydanych w trybie art. 8a policyjnej ustawy emerytalnej, wyłączających wobec wnioskodawców stosowanie restrykcyjnych przepisów art. 15c, art. 22a lub art. 24a tej ustawy, opisaliśmy w Informacji Prawnej z 17 maja 2024 r. (TUTAJ) oraz w Aneksie do niej z 18 października 2024 r. (TUTAJ). Niemniej jednak nadal docierają do nas sygnały osób zainteresowanych świadczące o obawach (a może tylko wątpliwościach), co do faktycznej (praktycznej) ostateczności (trwałości) takich Decyzji Ministra w przyszłości, rozumianej w kontekście ich rzeczywistej niewzruszalności. Tego rodzaju dylematy formułowane są na tle i w porównaniu do prawomocnych wyroków sądowych przywracających odwołującym się należne im świadczenia emerytalne. W tle pytanie: która z dróg, z prawnego i praktycznego punktu widzenia, byłaby/jest rozwiązaniem lepszym, a może skuteczniejszym? Rozumiemy dylemat, stąd poniższy, dość obszerny komentarz (dla wytrwałych!), który (mamy nadzieję) bardziej przybliży osobom zainteresowanym te budzące wątpliwości kwestie. Ale czy odpowie jednoznacznie na tak sformułowane pytanie, zobaczymy.
I. Przywracanie świadczeń w trybie art. 8a policyjnej ustawy emerytalnej. Niewzruszalność decyzji Ministra.
Przypomnijmy, decyzja administracyjna (a taką jest decyzja Ministra SWiA wydana w trybie art. 8a o wyłączeniu wobec wnioskodawcy art. 15c, art. 22a lub art. 24a policyjnej ustawy emerytalnej), staje się ostateczna, gdy nie służy już od niej tzw. „wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy” (patrz art. 16 §1 k.p.a. definiujący tzw. zasadę trwałości decyzji administracyjnych). Natomiast decyzjami prawomocnymi są decyzje ostateczne, których nie można już zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego (patrz art. 16 §3 k.p.a.).
Ci z nas, którzy otrzymali takie decyzje (za poprzedniej władzy z reguły negatywne, za obecnej władzy z reguły pozytywne!) mogli przeczytać w „Pouczeniu”, że od Decyzji tej nie służy co prawda odwołanie, ale możliwe jest złożenie „Wniosku (do Ministra) o ponowne rozpatrzenie sprawy”. Zainteresowany/wnioskodawca miał/ma na to 14 dni od dnia jej otrzymania. Jeżeli tego nie zrobi (a dlaczego miałby to zrobić w przypadku decyzji pozytywnej?), lub (co także wynika z Pouczenia), złoży przed upływem tego terminu oświadczenie o zrzeczeniu się prawa do złożenia takiego wniosku, wówczas decyzja o wyłączeniu wobec niego art. 15c, art. 22a lub art. 24a policyjnej ustawy emerytalnej staje się ostateczna i prawomocna. To także przeczytamy w Pouczeniu.
Decyzje ostateczne i prawomocne posiadają cechę trwałości, przez którą należy rozumieć stabilność uregulowanej przez nie sytuacji prawnej osób, w naszym przypadku osób represjonowanych/wnioskodawców korzystających z trybu art. 8a. W nauce prawa prawomocność decyzji administracyjnej bywa określana jako „procesowa instytucja ochrony prawnej”. Przymiot „prawomocności” łączy się natomiast z procesem utrwalenia skutków prawnych rozstrzygnięcia zawartego w decyzji administracyjnej, w tym przypadku decyzji Ministra SWiA o wyłączeniu stosowania wobec zainteresowanych art. 15c, art. 22a lub art. 24a policyjnej ustawy emerytalnej.
Skutki trwałości decyzji Ministra wiążą się natomiast z domniemaniem ich ważności, mocą obowiązującą, dopuszczalnością uchylenia lub zmiany tylko i wyłącznie w przypadkach przewidzianych w Kodeksie Postępowania Administracyjnego oraz z przymiotem ich wykonalności. Trwałość decyzji ostatecznych powoduje, że nie mogą być one zmieniane lub uchylane dowolnie, lecz tylko wyjątkowo, w trybie i w przypadkach wprost określonych w K.p.a. lub w przepisach szczególnych, do których odsyła w art. 163 k.p.a. Jednakże przepis ten, nie wchodząc w szczegóły, nie stanowi proceduralnej podstawy zmiany ani uchylenia jakiejkolwiek decyzji ostatecznej, tzw. uprawniającej” (WyrokNSA [do 2003.12.31] we Wrocławiu z 16 maja 1991 r.SA/Wr 371/91).
Niezależnie od powyższego musimy wskazać na uregulowania w Kodeksie Postępowania Administracyjnego, tj. na ekstraordynaryjne (nadzwyczajne) możliwości wzruszania (w sytuacjach absolutnie wyjątkowych!) ostatecznych i prawomocnych decyzji administracyjnych, tj.:
- Jak napisaliśmy w informacji Prawnej z 17 maja 2024 r. (dot. możliwości zmiany ostatecznych i prawomocnych decyzji Ministra SWiA), zgodnie z art. 154 §1 k.p.a. decyzje tego Organu mogą być w każdym czasie uchylone lub zmienione (przez ten Organ), jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Ale uwaga! wskazaliśmy wówczas, choć w innym kontekście (rzecz dot. decyzji odmownych wydanych wcześniej przez poprzedniego Ministra), że możliwość taka istnieje, ale tylko w sytuacji, gdy mocą takiej decyzji żadna ze stron nie nabyła prawa (chodziło o decyzje odmowne). Zważmy jednak, że w obecnej sytuacji pozytywne decyzje Ministra, wydawane w trybie art. 8a prawo takie ustanawiają, poprzez wyłączenie wobec wnioskodawców art. 15c, art. 22a lub art. 24a policyjnej ustawy emerytalnej, czyli de facto przywrócenie odebranych wcześniej, wymiernych świadczeń emerytalnych.
- W ramach wyjątku od zasady, decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez Organ, który ją wydał. Jednakże może tak się stać wyłącznie za zgodą strony (art. 155 k.p.a.). Regulacja zawarta w tym przepisie jest jednym z wyjątków od wyrażonej w art. 16 §1 k.p.a. zasady trwałości ostatecznej decyzji administracyjnej. Nie sądzimy jednak, nawet w sytuacji hipotetycznej, że zgodę na taką zmianę miałaby wyrazić osoba represjonowana – adresat pozytywnej decyzji Ministra SWiA o wyłączeniu wobec niej art. 15c, art. 22a lub art. 24a policyjnej ustawy emerytalnej.
- Istnieje możliwość (choć w naszych sprawach tylko teoretyczna) stwierdzenia nieważności ostatecznej i prawomocnej decyzji administracyjnej (art. 156 k.p.a.), która:
a) została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości;
b) została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
c) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco;
d) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;
e) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;
f) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;
g) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
Należy podkreślić, że postępowanie administracyjne jest postępowaniem dwuinstancyjnym. Stąd właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji w ww. przypadkach jest organ wyższego stopnia. W naszych sprawach nie ma takiego organu (wyższego niż Minister), stąd właściwym będzie ten sam Organ, czyli Minister SWiA (hipotetycznie!). Postępowanie w takiej sprawie wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.
Ale uwaga! nie stwierdza się nieważności decyzji z ww. przyczyn, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także wówczas, gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.
Jest skrajnie mało prawdopodobnym, a wręcz niemożliwym, by któraś z ww. przesłanek mogła wystąpić w przypadku decyzji wydawanych w trybie art. 8a policyjnej ustawy emerytalnej. Przywołujemy je wyłącznie z racji obowiązku zaprezentowania kompletnych uregulowań prawnych dotyczących tej materii. - Absolutnym wyjątkiem od zasady trwałości decyzji administracyjnych, mogącym stanowić formalną podstawę uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej i prawomocnej może być stan zagrażający życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo potrzeba zapobieżenia poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa (art. 161 §1 k.p.a.). Oczywistym jest jednak, że tego rodzaju okoliczności nie mają związku z decyzjami wydawanymi w trybie art. 8a policyjnej ustawy emerytalnej.
- Istnieje możliwość wzruszenia ostatecznej i prawomocnej decyzji na podstawie przepisów szczególnych (art. 163 k.p.a.).
Nie wchodząc nadmierne w tą materię wyjaśniamy, że ww. przepis nie stanowi podstawy zmiany ani uchylenia tzw. decyzji ostatecznej uprawniającej (patrz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego [do 2003.12.31] we Wrocławiu z dnia 16 maja 1991 r.[SA/Wr 371/91]). Decyzje Ministra SWiA wyłączające stosowanie wobec wnioskodawców art. 15c, art. 22a lub art. 24a policyjnej ustawy emerytalnej, naszym zdaniem, mieszczą się w grupie ostatecznych decyzji uprawniających.
Na powyższe uregulowania k.p.a. wskazujemy także z obowiązku prezentowania kompletnych uregulowań prawnych dotyczących tej materii.
Reasumując, ostateczne pozytywne decyzje Ministra o wyłączeniu wobec wnioskodawców art. 15c, art. 22a lub art. 24a policyjnej ustawy emerytalnej, biorąc pod uwagę aktualne uregulowania prawne, uwzględniając charakter tych decyzji, zasady państwa prawa, w tym wynikające z Konstytucji RP, a także respektując obowiązujące zasady ich trwałości – są i pozostaną niewzruszalne.
Wyjątki, na które wyżej wskazaliśmy z obowiązku przedstawiania całości odnośnych zagadnień prawnych, są prawnie uzasadnionym i wytłumaczalnym odstępstwem od zasady trwałości i niewzruszalności decyzji administracyjnych. Możemy jednak raz jeszcze powtórzyć, że nie dotyczą one decyzji wydawanych w trybie art. 8a policyjnej ustawy emerytalnej.
II. Przywracanie świadczeń emerytalnych na podstawie prawomocnych wyroków sądowych.
Wyrok prawomocny, to taki wyrok sądu, od którego nie przysługuje już żaden tzw. „zwyczajny środek odwoławczy”, w odróżnieniu od skargi kasacyjnej, która jest tzw. „nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia” kierowanym do Sądu Najwyższego (art. 363 §1 k.p.c.). Np. apelacja została złożona po terminie, tj. po upływie 14-dni od doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem stronie uprawnionej do jej wniesienia lub apelacja nie została w ogóle złożona. Wówczas wyrok uprawomocni się piętnastego dnia. Prawomocne wyrokito również takie, które zapadły po rozpoznaniu apelacji przez sąd apelacyjny jako sąd II instancji. Oddalenie apelacji przez sąd apelacyjny oznacza, że uprawomocni się wyrok sądu I instancji (w naszym przypadku sądu okręgowego). Nastąpi to z dniem wydania wyroku przez sąd apelacyjny. Tego typu przypadki były najczęściej spotykanymi w naszych sprawach odwoławczych, kiedy to apelacje ZER, będące absurdalną regułą, bywały oddalane przez sądy apelacyjne. Posiadający wyrok prawomocny może żądać jego wykonania, także poprzez uruchomienie egzekucji komorniczej.
Prawomocność wyrokuto stan, w którym nie ma już możliwości jego zakwestionowania (wzruszenia). Wyrok prawomocny kończy spór pomiędzy stronami, w naszym sprawach między odwołującym się a Dyrektorem ZER i jednocześnie wyklucza ponowne rozpoznanie tej samej sprawy.
Prawomocność wyroku gwarantuje stałość ustalonej nim sytuacji prawnej (w naszym przypadku odwołującego się po odzyskaniu świadczenia emerytalnego), uniemożliwiając jej podważenie przez stronę niezadowoloną z rozstrzygnięcia. Prawomocność wyroku zobowiązuje też do jego respektowania inne sądy oraz wszystkie organy państwa. Służy należytej ochronie prawnej w wymiarze indywidualnym oraz zapewnieniu jednolitości i przewidywalności orzecznictwa sądowego. W tym znaczeniu prawomocność wyroku znajduje oparcie w art. 45 ust. 1 i art. 2 Konstytucji RP oraz w art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Natomiast wyrok staje się ostateczny, gdy nie ma już od niego żadnego środka odwołania, w szczególności nie przysługuje już stronie prawo do wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego*.
Wyrok ostateczny nie może być zmieniony nawet w drodze nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Oznacza to, że wyrok ostateczny to coś więcej niż prawomocny. W praktyce większość wyroków prawomocnych jest już ostateczna.
Niezależnie od powyższej konstatacji musimy wspomnieć o uregulowanych w Kodeksie Postępowania Cywilnego ekstraordynaryjnych procedurach wzruszania (w sytuacjach absolutnie wyjątkowych!) orzeczeń (wyroków) prawomocnych, tj.:
- Wznowienie postępowania”, które zostało zakończone wyrokiem prawomocnym (art. 399 §1 k.p.c.).
„Wznowienia postępowania” może nastąpić w wyniku złożenia „Skargi o wznowienie postępowania” (nie mylić ze skargą kasacyjną), która przysługuje stronie wymienionej w wyroku prawomocnym. Jest to tzw. „środek reparacyjny”, nie kontrolny. Z prawnego punktu widzenia służy on do usunięcia wad podstawy wyroku ujawnionych dopiero po jego uprawomocnieniu się. Jak już wspomnieliśmy, jest to jednak środek o charakterze skrajnie wyjątkowym.
Wzruszenie tą drogą prawomocnych i ostatecznych wyroków sądowych oznacza pozbawienie ich skutków prawnych. Następuje to przez wydanie innego wyroku sądowego!
Skarga o wznowienie postępowania może zostać oparta jedynie na przesłankach, które wyraźnie zostały wskazane w przepisach Kodeksu Postępowania Cywilnego (art. 401-403). Są to:
a) Nieważność postępowania, w sytuacji gdy:
- w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona, albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia;
- strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania;
b) Niezgodność ustawy z Konstytucją RP, na podstawie której wyrok został wydany, co miałby orzec Trybunał Konstytucyjny. Jak widzimy jednak, na chwilę obecną Trybunału w kształcie opisanym w Konstytucji nie mamy.
c) Inne przyczyny, w tym w sytuacji gdy:
- wyrok został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym;
- wyrok został uzyskany za pomocą przestępstwa;
- później ujawniono prawomocny wyrok dotyczącego tego samego stanu faktycznego, albo ujawniono takie fakty i dowody, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.
Podkreślmy jednak raz jeszcze, że realne przesłanki wznowienia postępowania są zjawiskiem niezmiernie rzadko spotykanym. Kolokwialnie możemy go nazwać „wentylem bezpieczeństwa”, na wypadek sytuacji szczególnych wynikających z okoliczności związanych z wydaniem wyroku prawomocnego.
- Unieważnienia prawomocnego wyroku (art. 96 §1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym).
Sąd Najwyższy na wniosek Prokuratora Generalnego unieważnia prawomocne orzeczenie wydane w sprawie, która w chwili orzekania ze względu na osobę nie podlegała orzecznictwu sądów polskich lub w której w chwili orzekania droga sądowa była niedopuszczalna, jeżeli orzeczenie/wyrok nie może być wzruszone w innym trybie.
Jest to środek szczególny i wyjątkowy, dotyczący wszystkich postępowań sądowych, także w sprawach karnych, pozwalający na eliminowanie z obrotu prawnego prawomocnych orzeczeń dotkniętych tą szczególną wadą. W tego typu przypadkach Sąd Najwyższy orzeka na wniosek Prokuratora Generalnego, który nie jest ograniczony jakimkolwiek terminem. Może zatem zgłosić ten wniosek w każdym czasie, niezależnie od tego, jaka jest treść orzeczenia. Składając wniosek, Prokurator Generalny reprezentuje interes publiczny, oderwany od interesu stron oraz niezależny od ich postawy i aktywności albo zaniechań. Chodzi tu o ochronę porządku prawnego. Jest mało prawdopodobnym, aby przepis ten mógł dotyczyć osób represjonowanych.
- Stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku (art. 4241 k.p.c.)
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (wyroku) jest nadzwyczajnym środkiem odwoławczym strony, który do polskiego systemu prawnego został wprowadzony w 2004 r.
Skargę tą wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się.
Skargę taką może wnieść także Prokurator Generalny, jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, Rzecznik Praw Obywatelskich, jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, albo Rzecznik Praw Dziecka.
Skarga ta ma na celu podważenie prawomocnego wyroku, od którego wniesienie skargi kasacyjnej jest dopuszczalne. Nie prowadzi ona do wyeliminowania takiego wyroku z obrotu prawnego, tak jak przy skardze kasacyjnej i skardze o wznowienie postępowania. Na skutek skargi o stwierdzenie niezgodności wyrok nie traci cechy prawomocności ani bytu prawnego, mimo iż sąd stwierdza jego niezgodność z prawem.
Celem skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest stworzenie możliwości wystąpienia o odszkodowanie wobec Skarbu Państwa na podstawie art. 417 Kodeksu cywilnego, tj. za szkodę wyrządzoną stronie przy wykonywaniu władzy publicznej w jej szczególnej postaci, jaką jest orzekanie (wyrok) wydany przez sąd powszechny w postępowaniu cywilnym.
Skarga ta przysługuje od wyroku sądu II instancji kończącego postępowanie w sprawie pod następującymi warunkami:
a) jeżeli przez wydanie wyroku stronie została wyrządzona szkoda;
b) jeżeli zmiana lub uchylenie tego wyroku w inny sposób nie było i nie jest możliwe.
Skargę tą wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się.
W razie wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem od wyroku sądu I instancji obowiązkiem strony jest także wykazanie, że zachodzi wypadek wyjątkowy.
W nauce prawa przyjęto, że za wypadek wyjątkowymożna uznaćnp. nieskorzystanie przez stronę z przysługującego jej środka zaskarżenia z powodu ciężkiej choroby, katastrofy, klęski żywiołowej lub błędnej informacji udzielonej przez pracownika sądu. Przepis ma zastosowanie wówczas, gdy strona z wyjątkowych, obiektywnych i niezależnych od niej przyczyn nie skorzystała z przysługującego jej środka prawnego.
- Nadzwyczajny środek kontroli w postaci skargi nadzwyczajnej (art. 89 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym).
Skarga nadzwyczajna została wprowadzona do polskiego systemu prawa w ustawie z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym. Zalicza się ją do swego rodzaju środków kontroli nadzwyczajnej tzw. „drugiego rzędu”, przez co podkreśla się jej wyjątkowy charakter.
Skarga nadzwyczajna może być wniesiona do Sądu Najwyższego od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie w sprawie jeżeli:
a) orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji lub
b) orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, lub
c) zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego
- a orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
Zwróćmy uwagę na fakt, że skarga nadzwyczajna została wprowadzona za największej „prosperity” poprzedniej większości parlamentarnej na czele z PIS. W uzasadnieniu do projektu nowelizacji możemy przeczytać, że zadaniem skargi nadzwyczajnej jest korygowanie prawomocnych orzeczeń sądowych. Wskazano tam także argumenty mające przemawiać za przyjętym odstępstwem od zasady stabilności prawomocnych orzeczeń sądowych. Podstawowym motywem towarzyszącym wprowadzeniu skargi nadzwyczajnej było przekonanie, że wyroki sądowe powinny być sprawiedliwe, wydane na podstawie prawidłowo zrekonstruowanych norm prawnych, a także odpowiadać poprawnie zebranemu i ocenionemu materiałowi dowodowemu. Orzeczenia niespełniające tych standardów, przez to niezgodne z podstawowymi kryteriami sprawiedliwości, wymagają korekty, nawet w przypadku, gdy są już prawomocne. Oczywiście na mocy ww. ustawy z 8 grudnia 2017 r., rozpoznaje ją, utworzona pod rządami PIS, Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. To wiele mówi na temat intencji jej wprowadzenia do porządku prawnego przez poprzednią ekipę rządzącą.
Skarga nadzwyczajna może być wniesiona przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz w zakresie swojej właściwości przez: Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Pacjenta, Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznika Finansowego, Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich mają ogólną legitymację do wnoszenia skargi nadzwyczajnej. Pozostałe podmioty mogą wnosić skargi nadzwyczajne tylko w zakresie swojej właściwości.
Skarga nadzwyczajna spotkała się z ostrą krytyką licznych przedstawicieli nauki prawa, już na etapie prac nad projektem ustawy. Oczywiście nic to wówczas nie dało. Nowelizacja weszła wżycie.
WNIOSKI:
Mamy świadomość dużego stopnia szczegółowości przedstawionych wyżej informacji. Chcieliśmy jednak przygotować materiał możliwie kompletny w obszarze, w którym się poruszamy.
Właśnie z uwagi na to dokonaliśmy swego rodzaju syntezy tekstu w postaci Wniosków będących próbą skróconej odpowiedzi, albo co najmniej odniesieniem się do postawionego wcześniej pytania.
- Leksykalny zwrot „ostateczność”. Co on oznacza? Wg Wielkiego słownika języka polskiego pod redakcją Piotra Żmigrodzkiego: „jest to cecha czegoś, co jest ostatnie w jakimś ciągu i po czym nie nastąpi nic kolejnego w żadnych okolicznościach”. Odwołanie się do językowego znaczenia tego pojęcia ma związek z tzw. językową wykładnią prawa. To jedna z metod interpretacji prawa, polegającą (najogólniej rzecz biorąc) na analizie znaczenia użytych w aktach prawnych słów i zwrotów. Chodzi tu o ustalenie znaczenie tekstu prawnego, odwołując się do kontekstu językowego. Mimo kontrowersji, nawet sądy wykorzystują słowniki w procesie wykładni językowej prawa.
- Czy decyzje ostateczne i prawomocne wydane przez Ministra SWiA w trybie art. 8a policyjnej ustawy emerytalnej są absolutnie niewzruszalne? Oczywiście co do zasady są i pozostaną one trwałe i niewzruszalne. W tym miejscu należy zaznaczyć, że zasady określone w Kodeksie Postępowania Administracyjnego, w tym także zasady trwałości decyzji ostatecznych, są normami prawnymi rangi ustawowej, co pociąga za sobą określone skutki prawne. Otóż trwałość ta służy stabilizacji sytuacji prawnej strony postępowania, w naszym przypadku wnioskodawców, a także kształtowaniu świadomości społecznej. Znaczenie trwałości decyzji administracyjnej nie ogranicza się tylko do zapewnienia pewności prawa. Trwałość decyzji chroni także porządek prawny w państwie. O randze takich decyzji świadczy również to, że sądy w postępowaniu cywilnym są związane ostatecznymi decyzjami administracyjnymi. Są zobowiązane uwzględnić stan prawny wynikający z osnowy (rozstrzygnięcia) ostatecznej decyzji administracyjnej. Nie mogą go pominąć ani inaczej odnieść się do tego stanu niż uczynił to organ administracyjny, w naszym przypadku Minister SWiA.
Opisane przez nas wyjątki od powyższych reguł stanowią jedynie informacje o ściśle określonych, prawnych możliwościach wzruszania decyzji ostatecznych. Powtórzmy jednak, dotyczą one sytuacji absolutnie wyjątkowych i obiektywnie uzasadnionych. - Czy wyroki sądów przywracające odwołującym się świadczenia emerytalne są absolutnie niewzruszalne? Oczywiście, co do zasady są i pozostaną niewzruszalne. W niniejszej Informacji Prawnej staraliśmy się to wykazać. Z drugiej strony są wyjątki od tej zasady, na które także wskazaliśmy. Są one jednak obwarowane precyzyjnie określonymi przesłankami, które wydają się racjonalnymi i prawnie uzasadnionymi. Można jednak refleksyjnie zauważyć, jak wiele sytuacji prawnych „czyha” na bądź co bądź prawomocny wyrok. Dodajmy jednak, że przy zachowaniu zasad demokratycznego państwa prawa i prokonstytucyjnej interpretacji przepisów ustaw, owe wyjątki niezmiernie rzadko mogą dotyczyć naszych spraw odwoławczych i zapadłych w ich ramach wyroków prawomocnych i ostatecznych.
- Prawdą jest, że nic na świecie nie jest bezwzględnie trwałe i ostateczne. Już Heraklit z Efezu głosił, „jedyną stałą rzeczą w życiu jest zmiana”. Powtórzmy też za klasykiem: „Tylko diamenty są wieczne”. Odnosząc jednak te para-filozoficzne rozważania do sytuacji tych, którzy odzyskali swoje świadczenia emerytalne na drodze prawomocnych wyroków sądowych, przy założeniu przestrzegania w naszym Państwie zasad konstytucyjnych, można przyjąć, że wątpliwości co do trwałości takich wyroków sądowych nie są uzasadnione. Z drugiej jednak strony każdy z nas widzi na co dzień, jak bardzo poprzednia ekipa rządząca (powstrzymujemy się od „dosadnej” oceny jej poczynań) intencjonalnie rozchwiała nasz system prawa, którego sanacja i ustabilizowanie zajmą obecnie rządzącym całe lata. Rzecz w tym, aby koalicja formacji demokratycznych obecnie sprawująca władzę miała realną możliwość kontynuowania działań przywracających społeczeństwu instytucje demokratycznego państwa prawa. Pożądany przez nas wynik zbliżających się wyborów prezydenckich taką możliwość stworzy. Pamiętajmy o tym 18 maja i 1 czerwca 2025 r.!!!
- Wracając do odpowiedzi na pytanie: która z dróg odzyskiwania świadczeń emerytalnych, z prawnego punktu widzenia, byłaby rozwiązaniem lepszym, czy też skuteczniejszym?
Z czystko prawnego punktu widzenia ostateczna decyzja Ministra o wyłączeniu wobec wnioskodawcy art. 15c, art. 22a lub art. 24a policyjnej ustawy emerytalnej skutkująca decyzją Organu emerytalnego (Dyr. ZER) przywracającą świadczenie emerytalne w należnej wysokości, co do zasady jest niewzruszalna.
Podobnie niewzruszalny jest ostateczny wyrok sądu, ma mocy którego Organ emerytalny (Dyr. ZER) przywrócił skarżącemu świadczenie emerytalne.
O swego rodzaju zawiłości sytuacji prawnej i faktycznej, w jakiej znaleźli się niektórzy z nas, można mówić np. w przypadku osób, które miały to „szczęście” i trafiły pod „osąd” sędziów, w tym wadliwie powołanych na stanowiska sędziowskie w wydziałach pracy i ubezpieczeń społecznych przez obecnego jeszcze Prezydenta RP na wniosek tzw. „neo-KRS”, zwanych w przestrzeni publicznej neo-sędziami, bezkrytycznie przyjmujących demagogię i zakłamanie twórców ustawy represyjnej jako wyznacznik swojej linii orzeczniczej. Przyznajmy jednak, postawy odmienne pozostają na szczęście w większości.
W sytuacji takich odwołujących się, doświadczonych „prawem i sprawiedliwością” w wydaniu poprzedniej ekipy rządzącej spod znaku PIS, to właśnie tryb art. 8a policyjnej ustawy emerytalnej może okazać się rozwiązaniem jedynie możliwym a zarazem skutecznym w naprawianiu krzywd wyrządzonych nam i naszym rodzinom.
Zespół Prawny FSSM RP
*Sąd Najwyższy nie działa jako trzecia instancja. Sądownictwo w Polsce jest dwuinstancyjne.
Wyrok staje się prawomocny i wykonalny już po wyroku sadu II instancji. Ewentualne złożenie skargi kasacyjnej, co do zasady, nie wstrzymuje wykonania wyroku prawomocnego. Co prawda strona postępowania może złożyć „wniosek o wstrzymanie wykonania wyroku” do czasu zakończenia postępowania kasacyjnego, ale tylko wówczas, gdy jego realizacja może wyrządzić jej „niepowetowaną szkodę”.
Przez pojęcie „niepowetowanej szkody” należy rozumieć zarówno każdy uszczerbek majątkowy, jak i dolegliwość niemajątkową, której nie będzie można wynagrodzić przez późniejszy zwrot spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia, ani też wskutek wykonania wyroku nie będzie możliwe przywrócenie do poprzedniego stanu. W naszych sprawach trudno byłoby użyć takiego argumentu.
