CZY SPRAWA PRZEGRANA W APELACJI TO JUŻ KONIEC?

WAŻNA INFORMACJA PRAWNA

Dot. wyroków sądów apelacyjnych oddalających apelacje odwołujących się od niekorzystnych wyroków sądów okręgowych
lub zmieniających korzystne dla nich wyroki sądów okręgowych i oddalających odwołania od decyzji Dyr. ZER.

Z coraz większym niepokojem obserwujemy wyroki niektórych sądów apelacyjnych wydawane w składzie jednoosobowym, które prawomocnie pozbawiają nasze Koleżanki i Kolegów świadczeń emerytalnych, także w sytuacjach, kiedy sądy okręgowe, jako sady I instancji, przywróciły im należne emerytury i renty. Na szczęście dotyczy to stosunkowo niewielkiej liczby sędziów orzekających w naszych sprawach, ale w niczym nie zmniejsza to tragedii tych, którzy takich wyroków doświadczyli. Niestety, tego rodzaju „praktyka orzecznicza” w wydaniu niektórych sędziów może być kontynuowana.

Przypomnijmy, rozpoznawanie spraw przez jednego sędziego, także w II instancji, wprowadziła ustawa z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości, jako jej twórcy, miało to wyeliminować odwoływanie rozpraw w razie choroby jednego z członków składu orzekającego, a także umożliwić bardziej efektywne wykorzystanie kadry orzeczniczej. Naszym zdaniem argumentacja ta nie oddaje rzeczywistych intencji projektodawców. Już na pierwszy rzut oka widać, że zmiany te godzą w podstawowe prawa i wolności obywatelskie, w tym prawo do sprawiedliwego i obiektywnego rozpoznania sprawy przez sąd. Pisaliśmy o tym szczegółowo w Informacji Prawnej z 21 czerwca 2021 r. Dla porządku musimy dodać, że prezes danego sądu może (na zasadzie wyjątku) zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy. Jest to jednak decyzja arbitralna prezesa sądu, a więc czynnika administracyjnego powoływanego przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego. 

Szczególnie krytycznie wypowiedział się w tej kwestii sędzia TK w stanie spoczynku Wojciech Hermeliński stwierdzając, że „uzasadnienie tej zmiany jest kuriozalne. Składy wieloosobowe zwłaszcza w wyższych instancjach są w Polsce co najmniej od stu lat, a chodzi o to, by zarzuty apelacji były wnikliwie w dyskusji sędziów zbadane. Epidemia nie jest usprawiedliwieniem tak radykalnej zmiany a do zakażenia może dojść także w sklepie czy autobusie, tym bardziej że posiedzenia sądowe są zdalne bądź za biurkiem (niejawne)”. Nie ulega wątpliwości, że trzech sędziów ma zawsze większe doświadczenie życiowe i wiedzę niż jeden. Skład trzyosobowy znacząco też zwiększa szanse na bardziej wszechstronne rozważenie sprawy i sprawiedliwy wyrok.

Bez względu jednak na to co mówią autorytety prawa, aktualnie rządzący jak zwykle ignorując głosy rozsądku, wprowadzili w życie takie uregulowania prawne, których tragiczne skutki wieku z nas już odczuło poprzez negatywny wyrok sądu apelacyjnego, jako sądu II i ostatniej instancji. Dla nich pozostała jeszcze możliwość wniesienia do Sądu Najwyższego „Skargi Kasacyjnej”. Warunki jej złożenia opisaliśmy w Informacji Prawnej z 27 sierpnia 2021 r. 

Mając na uwadze powyższe okoliczności sugerujemy tym wszystkim, których sprawy sądowe pozostają na etapie: po wyroku sądu okręgowego, jako sadu I instancji, a przed rozpoznaniem sprawy przez sąd apelacyjny, jako sąd II instancji, pilne ustalenie sędziego przydzielonego do ich sprawy w ramach systemu SLPS (System Losowego Przydziału Spraw). Warto to uczynić bez względu na wyrok jaki zapadł przed sądem okręgowym. Musimy mieć świadomość, że dopiero prawomocny wyrok sądu apelacyjnego przesądza definitywnie o wyniku sprawy. Wyrok sadu I instancji nie ma takiego przymiotu.

Dostrzegany już pewną grupę sędziów, którzy „nie widzą” uchwały Sądu Najwyższego z 16 września 2020 r. i wydają wyroki li tylko w oparciu o literalne brzmienie przepisów ustawy represyjnej. Jako podstawę wyrokowania przyjmują jedynie formalną przynależność (służbę) skarżącego w instytucjach i formacjach wymienionych w art. 13b policyjnej ustawy emerytalnej. Niechlubnie przoduje w takich praktykach orzeczniczych Sąd Apelacyjny w Lublinie.

O możliwości monitorowania swoich spraw sądowych pisaliśmy w Komunikacie z 5 listopada 2021 r. „Jak skorzystać z portalu informacyjnego sądów powszechnych”. Tam właśnie, w zakładce „Posiedzenia” znajdziemy nazwisko sędziego Przewodniczącego, mającego rozpoznawać apelację ZER albo apelację odwołującego się. Namawiamy do rozpoznania linii orzeczniczej takiego sędziego, szczególnie w kontekście stosowania bądź nie, wskazań zawartych w uchwale SN z 16.09.2020 r. Można to zrobić także poprzez portale społecznościowe. Gdyby się okazało, że trafiliśmy na jednego z takich sędziów, wskazanym jest sprawdzenie jego nominacji na sędziego RP. Czy skorzystał on z "szybkiej ścieżki awansu" i poddał się procedurze przed obecną, czyli tzw. neo-KRS, a następnie przyjął nominację od Prezydenta RP. Jest to ogromnie ważne, albowiem 3 lutego b.r. Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł (Wyrok ETPCz z 3 lutego 2022 r. Advance Pharma sp. z o.o. przeciwko Polsce; skarga 1469/20), że skład Izby Cywilnej polskiego Sądu Najwyższego, w którym znaleźli się sędziowie powołani przez „nową” Krajowa Radę Sądownictwa (neo-KRS) nie jest „niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą", o jakim mowa w art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Oznacza to, że wątpliwy jest status takiego sędziego, który został powołany na wniosek neo-KRS i okazał się sędzią orzekającym w naszej sprawie. Jest to sytuacja, kiedy sąd jest nienależycie obsadzony, co stanowi tzw. bezwzględną przesłankę odwoławczą. Innymi słowy sędzia powołany na podstawie uchwały neo-KRS nie powinien orzekać. 

Nasze prawo do sądu jest jednym z podstawowych praw jednostki i jedną z fundamentalnych gwarancji praworządności. W jednym z orzeczeń jeszcze niezależny Trybunał Konstytucyjny uznał, że wyłączenie sędziego musi być postrzegane przez pryzmat zagwarantowanego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP prawa do rozpatrzenia sprawy przez niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Skoro zatem uprawnienie do złożenia wniosku o wyłączenie sędziego jest pochodną prawa do sądu, to nie powinno ono podlegać żadnym ograniczeniom.
 

WNIOSKI:

1. W opisanej wyżej sytuacji sugerujemy rozważenie możliwości złożenia „Wniosku o wyłączenie sędziego”, wobec którego mamy wątpliwości co do jego niezależności i bezstronności w rozpoznawaniu naszej sprawy, także z racji nominowania przez neo-KRS.
2. Z uwagi na złożoność ww. Wniosku sugerujemy, konsultacje z profesjonalnym adwokatem lub radcą prawnym, tak z punktu widzenia przepisów procedury cywilnej, jak i okoliczności danej sprawy. Niemniej jednak może to być jedyna szansa (choć tylko szansa) na uniknięcie wydania negatywnego i już prawomocnego wyroku w naszej sprawie odwoławczej.
3. Opcjonalnie należy rozważyć wystąpienie do prezes danego sądu z Wnioskiem o wydanie zarządzenia o rozpoznaniu naszej sprawy w składzie trzech sędziów ze względu na szczególną jej zawiłość. Tu również sugerujemy konsultacje z profesjonalnym adwokatem lub radcą prawnym. 
4. W przypadku wydania wyroku negatywnego dla odwołującego się, sugerujemy skorzystanie z możliwości złożenia do Sądu Najwyższego Skargi Kasacyjnej. Obowiązuje tu jednak tzw. przymus adwokacko - radcowski (szczegóły w Informacji Prawnej z 27 sierpnia 2021 r.). Z uwagi na charakter tej skargi i jej dopuszczalność w danej sprawie jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia wyroku prawomocnego także sugerujemy, konsultacje z profesjonalnym adwokatem lub radcą prawnym.

Wniesienie Skargi Kasacyjnej w sytuacji, gdy jest ona dopuszczalna, warunkuje złożenie w przyszłości Skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Nad wzorem takiej skargi już pracujemy i niebawem udostępnimy ją zainteresowanym.

Komisja Prawna FSSM RP